20 mei 2020. De dag waarop de tijd is stil komen te staan en het kompas geen richting meer wijst. En, heb je het al een beetje een plekje kunnen geven? Die vraag krijg ik wel eens, als iemand er al naar vraagt. Want vaker niet dan wel, beginnen mensen over het verlies van mijn papa. En dat is ok. Daarnaast zou ik ook niet altijd zin hebben om die vraag te beantwoorden, nog los van het feit dat ik misschien ook niet zo goed weet hoe ik die vraag kan beantwoorden. Ik kan me op dit moment namelijk nog niet zo goed voorstellen hoe ‘een plekje geven’ er dan precies uit zou zien. Ik zit nog vol ongeloof dat papa er überhaupt niet meer is, laat staan dat ik besef dat het een jaar geleden is of dat ik het een plekje heb kunnen geven. Het voelt vers en is nog alom aanwezig in mijn leven. En hoe meer tijd er verstrijkt, hoe minder ik het allemaal begrijp. Alles wat er is gebeurd. De tijd is stil komen te staan en toch is het leven op z’n eigen manier doorgegaan, zoals het leven dat doet. Alleen ziet dat leven er opeens heel anders uit. Leeg. Dat betekent niet dat ik niet kan genieten. Ik kan genieten van onverwachte zonnestralen op m’n gezicht. Of van de eerste tekenen van de lente, wanneer er weer wat kleur in de wereld komt. Zoals het boompje in de tuin dat ooit van oma was en elk jaar weer de mooiste bloesems geeft. Ik kan genieten van de dingen die me doen realiseren dat we onderdeel zijn van iets groters in de wereld. Dat zijn kleine, toch best zeldzame en daardoor eigenlijk grote geluksmomenten.

De bomen komen uit de grond en uit hun stam de twijgen en ied’reen vindt het heel gewoon dat zij weer bladeren krijgen, we zien ze vallen naar de grond en dan opnieuw weer groeien, zo heeft de aarde ons geleerd dat ál wat sterft zal bloeien. - Toon Hermans

Ik kan ook sociaal zijn, een diepgaand gesprek voeren of juist heel oppervlakkig. Grapjes maken over onbenullige dingen en zelf het hardst lachen. Ik kan de dag beginnen en, nadat ik m’n koffie op heb, vrolijk goedemorgen zeggen. Ik ben productief, mits ik geen zere voet heb. Werkprojecten gaan door, ik presteer nog steeds best aardig al zeg ik het zelf en ik betaal geen rekening te laat.

Voor de buitenwereld lijkt het alsof ik alles onder controle heb. En dat heb ik ook. Ik heb alles angstvallig onder controle. Wanneer ik mijn tranen voel opkomen, verstop ik ze vaak snel en wanneer ik eigenlijk wil schreeuwen houd ik me juist zo stil mogelijk. Er is geen ruimte voor dalen of pieken, alleen voor controle. De controle om het maar niet te verliezen. Want wat als..? En onder die controle, gaat een immense leegte schuil.

Elisabeth Kübler-Ross heeft vijf fasen van rouw opgesteld. Deze fasen zijn: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding. Ik probeer rouw te begrijpen, maar ik snap er niks van. Alleen al het feit dat het ‘fasen’ zijn, kan ik moeilijk begrijpen. Er is een leven vóór en een leven ná maar die twee dingen, zullen nooit meer hetzelfde zijn. Ik vrees dat die leegte bij geen enkele fase past. Of misschien is het de eindfase. De fase die nooit voorbij zal gaan en onderdeel wordt van het leven, een leven zonder papa. En dat doet nog het meeste pijn. De videobelgesprekken aan het eind van de dag, ja elke dag. De grappige appjes als mijn GPS-locatie weer eens verraadde dat ik aan het avonturieren was. De afsluiting van de dag met ‘lekker koessen pop, hou van jou’. Of het knuffelen, oh het knuffelen. ’s Avonds samen op de bank, met Sinka erbij. Het kusje voor het slapengaan dat nooit overgeslagen mocht worden, ook al ben ik inmiddels volwassen. Het samen strünen in de kringloopboerderij in Hindeloopen, het visje eten aan de dijk, koffie drinken in de zon. Een rondje stad, waarbij je liep te ouwehoeren tegen alles en iedereen die we tegenkwamen. Hand in hand de Oosterdijk over, ik naast mijn grote, onoverwinnelijke, papa. De peptalks, wijze raad en kracht die je me altijd hebt gegeven. Je onvoorwaardelijke liefde. Waar jij was, was thuis. En nu jij er niet meer bent, is mijn kompas zoekende. Het is cliché om te zeggen maar toch zit er een waarheid in: papa zou graag hebben gewild dat ik niet zou blijven hangen in het gemist, dat ik m’n leven zonder papa weer zou opbouwen, waarin ik hem heel dicht in m’n hart draag. Dat ik het avontuur weer zou opzoeken en m’n geluk zou najagen. Eigenlijk dat ik alles zou doen wat hij altijd voor me heeft gewild, ook toen hij er nog was. En die tijd gaat ooit ook weer komen. Dan neem ik papa mee op reis waardoor de leegte minder leeg voelt, samen naar het einde van de wereld. En dan zullen avontuur, liefde, geluk en ik elkaar weer vinden. En misschien, heel misschien, kan ik dan ooit de vraag beantwoorden of ik het verlies van papa een plekje heb kunnen geven. Maar voor nu, is het leven nou eenmaal minder leuk zonder papa aan mij zijde. En het avontuur minder bevredigend, als ik het aan de eind van de dag niet met papa kan delen. En het geluk, tja het geluk. Misschien krijgt geluk nu een andere definitie. De tijd zal het leren. Ik weet dat hij hoe dan ook trots is. Op hoe ik het afgelopen jaar überhaupt heb doorstaan. Op dat ik het huis heb kunnen kopen en na bijna een jaar, eindelijk tot executeur ben benoemd van de afwikkeling. En dat hij trots is op Niels, hoe hij de ballen in de lucht probeert te houden en hoe hij geniet van zijn mooie gezinnetje. En ook dat hij trots is op mama. Die een lichtpuntje op donkere dagen is en de leegte dragelijker maakt. Het is niet de ontkenning, de woede of de depressie die het verwerken van het verlies van papa zo verdomd moeilijk maakt. Het is de immense leegte die hij achterlaat en die altijd o zo aanwezig is. 20 mei 2020. De dag waarop de tijd is stil komen te staan en het kompas geen richting meer wijst.

__ Gedichtje van papa Je leeft zoals het leven is bedoeld, je reist over de wereld, je spreekt je talen Je vergaart kennis, verdiept je in culturen, vertelt verhalen . Je ontdekt hoe culturen leven, maakt kennis met de mensen, spreekt hen toe Je past je aan, zonder twijfel zonder angst, je wilt weten hoe. Je verdiept je in oorlogen, je bezoekt musea, je neemt het straatbeeld in je op Je camera is je metgezel, je beste vriend, met mooie plaatjes erop Je ontmoet arm, je ontmoet rijk, je ziet villa’s, je ziet favela’s, je luistert en vertelt Je bent onder de indruk, je laat indrukken achter, je ontmoet mensen zonder geld Je woont in huizen, je verblijft in hostels, je slaapt in een hangmat Je praat, je geniet, je relativeert, je bewandeld je eigen pad Je hebt een sterk verlangen, je wilt ontdekken, je wil de wereld bereizen Wanderlust zal je eeuwig bij je dragen, het zal je herinneren aan al je reizen Je leeft zoals het leven is bedoelt, je leeft La pura vida